KONTROLOWANIE I OGRANICZANIE PICIA ALKOHOLU
Według Światowej Organizacji Zdrowia alkohol znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników zagrażających zdrowiu ludzkiemu. Większe ryzyko niosą za sobą tylko palenie tytoniu i nadciśnienie tętnicze.
W Polsce według danych PARPA (Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) liczba osób uzależnionych od alkoholu wynosi 800 tys., natomiast grupa osób pijących szkodliwie lub ryzykownie jest szacowana na 2 – 2,5 mln. Zatem problem nadmiernego spożycia alkoholu dotyczy ok. 9% populacji Polski.
Jednocześnie badania pokazują, że skuteczność terapii opartej na pełnej abstynencji, jako głównej metody leczenia uzależnień w Polsce, jest ograniczona.
Wyniki badań przeprowadzonych przez Instytut Psychologii Zdrowia pokazują, że duża część osób przerywa taką terapię.
Obserwując programy terapeutyczne publicznych placówek leczenia uzależnień, można zauważyć, że obowiązującym celem terapeutycznym jest zachowanie pełnej abstynencji od alkoholu.
Obecnie zmienia się koncepcja uzależnienia jako choroby nieuleczalnej i przewlekłej. W badaniach coraz liczniej odnotowuje się, że osoby pijące w sposób nałogowy potrafią ograniczyć swoje picie i mimo wcześniejszego używania alkoholu, które wskazywałoby na uzależnienie, potrafią powrócić do modelu picia charakterystycznego dla okresu sprzed uzależnienia. Oznaczać to może, że w przypadku uzależnienia nie mamy do czynienia z nieuleczalną chorobą. Wcześniejsze postulaty – zakładające, że osoba uzależniona nie jest w stanie już nigdy pić w sposób kontrolowany – wydają się niezgodne z obecnymi danymi. Możliwa jest zmiana modelu picia destrukcyjnego na umiarkowane, jeżeli bodźce wzmacniające nałogowy sposób picia lub skojarzone pozytywnie z alkoholem zostaną wyeliminowane.
Część osób uzależnionych nie godzi się na leczenie, którego celem i warunkiem jest utrzymanie abstynencji. Wyniki badań amerykańskich dowodzą, że dla osób uzależnionych w mniejszym stopniu (charakteryzujących się krótszym okresem trwania uzależnienia, mniej nasilonymi zespołami abstynencyjnymi, realnym wsparciem społecznym, aktywnością zawodową, mniejszymi stratami z powodu picia) korzystnym celem leczenia może być ograniczanie picia, zaś dla osób znacznie uzależnionych korzystniejszym celem jest abstynencja.
W Polsce, inaczej niż w USA i w większości krajów Europy zachodniej, nie ma oferty pomocy dla osób uzależnionych, gotowych pracować nad ograniczeniem picia. Realizowane za granicą programy pomocy tej grupie pacjentów opierają się na zasadach i metodach, jakie stosuje się wobec pacjentów pijących alkohol szkodliwie. Celem leczenia jest poprawa funkcjonowania pacjenta i redukcja szkód wynikających ze spożywania alkoholu. Doświadczenia specjalistów pracujących nad ograniczaniem picia osób uzależnionych dowodzą, że część pacjentów po pewnym czasie sama wybiera abstynencję. Ich leczenie jest wówczas znacznie bardziej efektywne niż w sytuacji, gdy uczestniczą w leczeniu, którego cel został im narzucony.
Ponadto, jeśli osoba pijąca problemowo wykształci inne sposoby radzenia sobie z trudnymi emocjami, natrętnymi myślami i bólem fizycznym, nadmierne picie przestanie pełnić te same funkcje i nie będzie już odbierane jako nagradzające.
Zgodnie z koncepcją automatyzacji zachowań możliwe jest wyuczenie się nowego sposobu używania alkoholu, przy czym wymaga ono treningu i powtórzeń, zanim dawny automatyzm – picie destrukcyjne – zamieniony zostanie na bardziej funkcjonalny, jakim może być picie umiarkowane.
W koncepcjach poznawczych zmiana zniekształconych przekonań dotyczących pozytywnych efektów działania alkoholu na przekonania bardziej realistyczne, uwzględniające również długoterminowe konsekwencje używania substancji, może spowodować zmianę stylu picia na mniej szkodliwy. Przy czym ważna jest również zmiana przekonań dotyczących samego siebie: z osoby „niekontrolującej się” na osobę „pijącą w sposób umiarkowany”.
Nasza fundacja, zgodnie z tą koncepcją, opracowała innowacyjny program leczenia dla osób z problemami alkoholowymi oparty na kontrolowaniu i ograniczaniu picia oraz wprowadzeniu zasad zdrowego stylu życia
Program kontrolowania i ograniczania picia dla osób z problemami alkoholowymi
Program uczy jak, poprzez wprowadzenie zasad zdrowego stylu życia, w sposób kontrolowany ograniczyć spożycie alkoholu tak, żeby zredukować do minimum jego negatywne skutki uboczne.
Obejmuje:
- kurację wzmacniającą i uodparniającą organizm na skutki uboczne picia alkoholu,
- wprowadzenie elementów zdrowego stylu życia (takich jak higieniczny tryb życia, właściwe odżywianie, aktywność fizyczna, wpływ psychiki i radzenie sobie ze stresem),
- naukę właściwego i kontrolowanego spożywania napojów alkoholowych.
Celem programu jest redukcja szkód wynikających ze spożywania alkoholu oraz poprawa funkcjonowania psychospołecznego pacjenta i zmiana jego postawy wobec spożywania alkoholu.
Bibliografia:
Redukcja szkód i strategia picia kontrolowanego –nowy paradygmat w leczeniu uzależnień od alkoholu
Maria Napierała
Przychodnia Terapii Uzależnień i Współuzależnienia w Poznaniu
Uzależnienie od alkoholu – między diagnozą a działaniem
Jadwiga Fudała
Kama Dąbrowska
Katarzyna Łukowska